ความเป็นบิดาโดยชอบด้วยกฎหมายตามกฎหมายไทย

ตามกฎหมายไทยความเป็นบิดาโดยชอบด้วยกฎหมายอาจเริ่มขึ้นได้จาก 2 กรณี คือ 1)โดยการสมรสดดยชอบด้วยกฎหมายกฎหมายตั้งแต่ก่อนเด็กเกิด และ 2)โดยคำสั่งศาล

ในบางสถานการณ์ ความเป็นบิดาโดยชอบด้วยกฎหมายอาจได้มาจากกระบวนการทางปกครองก็ได้ กรณีมักจะเป็นการที่ฝ่ายชายเป็นพ่อที่แท้จริงทางพฤตินัยและมีความสัมพันธ์กับลูกมาโดยตลอด เพียงแต่ไม่มีปัจจัยตามที่กฎหมายกำหนดในการขอเป็นบิดาโดยชอบด้วยกฎหมายได้

ถาม: ทำไมความเป็นบิดาโดยชอบด้วยกฎหมาย หรือสิทธิความเป็นพ่อ ถึงเป็นเรื่องสำคัญ

ตอบ: ความเป็นบิดาโดยชอบด้วยกฎหมายจะมีความสำคัญมากเมื่อต้องพิจารณาถึงอำนาจปกครองบุตร หรือสิทธิในการดูแลบุตร พ่อมักจะตัดสินใจดำเนินการเพื่อให้ได้เป็นบิดาโดยชอบด้วยกฎหมายเพื่อสิทธิในการใช้อำนาจปกครองบุตร และแม่ก็มักจะดำเนินการเพื่อให้พ่อมีความเป็นบิดาโดยชอบเพื่อจะขอค่าเลี้ยงดูบุตร

ในทางกลับกันก็จะมีบางกรณีที่ฝ่ายชายปฏิเสธความเป็นบิดาโยชอบด้วยกฎหมายเช่นกันทำให้เกิดการสู้คดีเรื่องความเป็นบิดาโดยชอบด้วยกฎหมายขึ้น

ถาม: มีกฎหมายไทยว่าด้วยความเป็นบิดาโดยชอบด้วยกฎหมายหรือไม่

ตอบ: กล่าวโดยสรุป เด็กที่เกิดจากบิดา มารดาที่สมรสกันถูกต้องตามกฎหมายเด็กที่เกิดมาก็ย่อมเป็นบุตรโดยชอบของทั้งบิดาและมารดา ส่วนเด็กที่เกิดในระหว่างที่บิดา มารดาไม่ได้สมรสถูกต้องตามกฎหมายโดยปกติจะถือว่าเป็นบุตรโดยชอบด้วยกฎหมายของมารดาเท่านั้น

ฉะนั้น จะเห็นได้ว่า ความเป็นมารดาโดยชอบเกิดขึ้นอัตโนมัต ต่างจากความเป็นบิดาโดยชอบด้วยกฎหมายจะเกิดขึ้นเมื่อมีข้อเท็จจริงครบตามองค์ประกอบที่กฎหมายกำหนดเท่านั้น คนทั่วไปมักเข้าใจว่าเมื่อผู้ใดมีชื่อเป็นบิดาตามใบเกิด(สูติบัตร)ของเด็ก ก็ถือว่าเป็นบิดาโดยชอบด้วยกฎหมาย ซึ่งเป็นความเข้าใจที่ผิด

ถาม: พ่อที่เป็นชาวต่างชาติจะสามารถมีสิทธิเป็นบิดาโดยชอบด้วยกฎหมายหรือไม่

ตอบ: สำหรับเด็กที่เกิดในประเทศไทย กฎหมายที่ใช้บังคับเรื่องการได้มาซึ่งสิทธิความเป็นบิดาโดยชอบด้วยกฎหมายไม่ว่าจะเป็นพ่อชาวต่างชาติ หรือพ่อที่มีสัญชาติไทยก็ใช้หลักเกณฑ์เดียวกัน ในการที่จะมีสิทธิความเป็นบิดาโดยชอบด้วยกฎหมายนั้นจะต้องมีข้อเท็จจริงตามเงื่อนไขที่กฎหมายกำหนดกล่าวคือ จะต้องมีการสมรสโดยชอบด้วยกฎหมายของบิดาและมารดาในขณะที่เด็กเกิด หรือจะต้องมีการฟ้องให้ได้มาซึ่งสิทธิความเป็นบิดาโดยชอบด้วยกฎหมาย

ในกรณีที่ฝ่ายหนึ่งไม่ได้มีสัญชาติไทย ในการพิจารณาการได้มาซึ่งสิทธิความเป็นบิดาโดยชอบจำเป็นที่จะต้องพิจารณากฎหมายขัดกันและกฎหมายต่างประเทศร่วมด้วย

ถาม: แล้วถ้าป็นกรณีการรับบุตรบุญธรรมจะเป็นอย่างไร

ตอบ: ถ้าในกรณีการรับบุตรบุญธรรมสิทธิความเป็นผู้ปกครองของพ่อ แม่บุญธรรมมีขึ้นด้วยขั้นตอนการรับบุตรบุญธรรม ในการรับบุตรบุญธรรมตามกฎหมายไทยโดยปกติจะเป็นกระบวนการที่เกิดขึ้นระหว่างคู่สมรสที่ไม่ใช่พ่อ แม่ที่แท้จริงของเด็กที่รับเป็นบุตรบุญธรรม

ถาม: แล้วสัญชาติเป็นเงื่อนไขสำคัญในการได้สิทธิบิดาโดยชอบหรือไม่

ตอบ: พ่อ แม่ชาวต่างชาติที่สมรสตามกฎหมายไทยสามารถที่จะดำเนินการเพื่อให้ลูกที่เกิดมาได้สัญชาติของตน (ที่ไม่ใช่สัญชาติไทย) ได้ ในการดำเนินการเพื่อได้สัญชาติแต่ละประเทศก็จะมีเงื่อนไขที่แตกต่างกันไป ปกติแล้วการดำเนินการต่างๆมักจะต้องติดต่อกับทางสถานทูตของประเทศนั้นๆในไทย โดยเฉพาะอย่างยิ่งการดำเนินการเพื่อให้เด็กที่เกิดมามีสิทธิในสัญชาติของทั้งพ่อและแม่ (ถือสองสัญชาติ)

ถาม: จะพิสูจน์ความเป็นบิดาโดยชอบด้วยกฎหมายได้อย่างไร หากไม่มีการสมรสตามกฎหมาย

ตอบ: การดำเนินการเพื่อให้ได้ความเป็นบิดาโดยชอบในกรณีที่ไม่ได้มีการสมรสระหว่างบิดาและมารดาของเด็กนั้น ต้องยื่นเป็นคดีต่อศาลเพื่อให้ศาลสั่งให้เป็นบิดาโดยชอบด้วยกฎหมาย สำหรับบิดาที่เป็นชาวต่างชาติกระบวนการได้มาซึ่งสถานะความเป็นบิดาโดยชอบจะแตกต่างออกไปตามกฎหมายของต่างประเทศ โดยที่แต่ละประเทศก็จะมีกฎหมายภายในบัญญัติเรื่องสัญชาติและสิทธิความเป็นพลเมืองไว้แตกต่างกัน ถ้าเป็นกรณีของชาวต่างชาติที่อาศัยอยู่ในประเทศไทย การดำเนินการในเรื่องดังกล่าวสามารถทำได้ที่สถานทูตประเทศตน(ตามสัญชาติ) ที่ตั้งอยู่ในประเทศไทย